Voor inktaapjurylid (én staatshervormer) Stefan Gielen is het duidelijk: de literatuurprijs De inktaap 2008 gaat naar Dimitri Verhulst en niemand anders! Stefan is lid van de inktaapjury van ksJOMA (coaches Chris De Commer en Matthijs Driesen), maar spreekt hier in zijn eigen naam. Zeer graag geeft TSM hem als Verhulst-fan (nietwaar, Line?) het woord. Bedankt, Stefan! Aan de inktaapjury van JOMA, aan Chris en Matthijs: veel plezier op het slotevent van 3 maart 2008! Ook aan Grietje Schepers en Marc Verstappen van Villanella: veel succes met de organisatie! Dat belooft (!) met spetter-knapperd-taalvirtuoos Marcel Vanthilt als presentator! (Zucht. Tja, voor de eerste keer in meer dan 10 jaar zal ikzelf wegens oppensioenstelling niet aanwezig zijn op de uitreiking van de literaire jongerenprijs … een Uiltje en een Aapje die ik zal blijven koesteren.) De vetjes in Stefan Gielens pleidooi zijn van TSM.
Dimitri Verhulst moet De inktaap 2008 absoluut winnen! Maar waarom?
Door Stefan Gielen
Dimitri Verhulst moet De inktaap 2008 absoluut winnen! Maar waarom?
Ik heb acht stevige argumenten die in het voordeel van Verhulst pleiten!
-
Allereerst is het voor de Vlaamse lezer eens aangenaam om een boek te lezen in het Vlaams en niet in het Hollands-Nederlands. Elke streek in België kent zijn eigen dialect, wel Verhulst heeft het dialect zo gebracht dat het voor iedereen verstaanbaar en duidelijk overkomt.
-
De tweede reden ligt in dezelfde lijn als de eerste. Het is aangenaam om als Vlaming eens iets te lezen dat uit eigen streek komt en niet uit het (verre) Nederland. Want face it: Nederland en België hebben toch een andere cultuur. Dat is historisch gegroeid. Kijk maar naar het protestantisme dat overheerste in Nederland en het katholicisme dat in Vlaamse steden en dorpen overheerste. Vorig jaar lazen we als inktaapjury een ‘Nederlands’ ‘dorps’verhaal van Jan Siebelink, Knielen op een bed violen. Dat was even wennen voor ons. Maar nu is er dus De helaasheid der dingen. Iedereen is wel vertrouwd met die oude Vlaamse verhalen van ‘de bomma’ of ‘den bompa’ of van in de lessen godsdienst, geschiedenis,… kortom, iedereen is wel bekend met het ‘rijke’ verleden van de pittoreske Vlaamse dorpjes zoals Reetveerdegem met hun eigen samenleving waar iedereen iedereen kent. Herkenbaar.
-
Dimitri Verhulst heeft een sterk verhaal gebracht over een man die zijn dorp volledig ‘ontgroeid’ is. Ik denk dat het een boek is voor alle leeftijden: voor de oudere mensen die hun jeugd hierin herkennen, voor de jeugd van nu die kan zien hoe het er vroeger, in de succesjaren van Roy Orbison, aan toe ging. In plaats van die evolutie in zakelijke geschiedenisboeken te lezen, kan je het allemaal ervaren in een waar gebeurd en zeer sappig, sterk naar autobiografie smakend verhaal.
-
Wat ik ook zo sterk vind aan De helaasheid der dingen, is het feit dat deze roman, net zoals de andere twee genomineerde boeken, de taboes van geweld, seks, ontwrichte gezinnen,… niet schuwt. Maar het belangrijke verschil met de twee andere romans is dat Verhulst het taboe niet extra accentueert, zo van “vroeger mocht je dit niet zeggen, en kijk, lezers, ik zet het hier nu extra in de verf”. Dat stoorde me in de andere boeken. Verhulst gaat gewoon recht door zee en neemt geen blad voor de mond, “voilà, dit is mijn verhaal en dit is mijn leven, en ja seks, plat taalgebruik, drankproblemen,… komen er in voor”.
-
De helaasheid der dingen brengt het verhaal van Verhulst op een humorvolle manier. De zaken waar de auteur zich vroeger aan stoorde, worden hier humoristisch weergegeven. Dat zegt alles over zijn schrijfstijl. Recht voor de raap, in Vlaamse platte (straffe) taal. Hier volgt een citaat. Wat de auteur denkt of voelt, schrijft hij zomaar neer, het is gewoon rechtdoor en toch zo prachtig verwoord.
“Geen enkele vrouw zou met een gerust gemoed mogen bevallen in een katholieke materniteit, waar nonnen altijd uit jaloezie sadistische trekken kunnen vertonen, als ze met hun fikken in een van zonden doorsopt geslachtsorgaan zitten te woelen. Ze zouden wel eens wraak kunnen nemen voor hun eigen leven van onthouding en gebed, en vaker de verlostang hanteren dan nodig.” (p. 172)
-
Het boek van Verhulst bevat twaalf hoofdstukken die eigenlijk apart allemaal een afgerond verhaal zijn. Dit maakt het extra spannend om te weten wat er verder komt. Ikzelf lees niet zo graag en ik moet telkens weer opnieuw worden aangespoord om verder te lezen. Wel, de Helaasheid heb ik in één keer uitgelezen. Doorheen het verhaal wilde ik telkens maar weten wat het vervolg was. Je krijgt met elk hoofdstuk telkens opnieuw stukken informatie over Verhulst of over de familie en je wilt te weten komen hoe het afloopt.
-
Wat ook een positief gegeven is aan zijn verhaal, is de chronologische volgorde. Je begint bij een 13-jarige Dimitri en je eindigt bij het 5-jarige zoontje van Dimitri, Joeri. Doorheen het verhaal krijg je een duidelijke weergave van het leven van Dimitri Verhulst. Hoe hij geleidelijkaan zijn dorpje vaarwel zegt. Wat echt zo prachtig is, is dat aan het einde van het verhaal, zijn zoontje geld krijgt van een van Dimitri’s nonkels om op de gokkast te spelen. Hij wint er dan 1500 € mee, maar mag het geld niet houden van zijn vader. Of nog een ander voorbeeld: wanneer Joeri (de zoon van Dimitri) moet “zeiken”. Hij moet van zijn vader “plassen” zeggen. Dit zijn telkens weer indicaties van het feit dat hij zijn vroegere leven en taal ontgroeid is.
-
Naar mijn mening heeft De helaasheid der dingen geen concurrentie van de romans van Grunberg (Tirza) en Münstermann (De bekoring). Deze twee nominaties zijn De inktaap niet waardig! Beide boeken hebben wel een vrij sterk verhaal maar het komt ofwel niet ten volle tot uiting door de complexiteit van structuur en schrijfstijl (De bekoring), ofwel is het verhaal te langdradig, te eentonig en te extreem (Tirza). Maar we blijven sportief … moge de beste winnen! Al weet iedereen dat de trofee enkel en alleen maar voor Dimitri Verhulst bestemd is!
Stefan Gielen, pleidooi in exclusiviteit voor TSM, februari 2008.
Straks, op 3 maart 2008, wordt de literatuurprijs De inktaap dus uitgereikt! De jongerenjury’s in de Vlaamse, Nederlandse en Surinaamse scholen hebben hun debatten afgesloten met de aanwijzing van hun winnaar en het opstellen van het juryrapport. Ze hadden de keuze uit de volgende literaire prijsbeesten.
of 
of 
Terwijl deSingel (Antwerpen) zich opmaakt voor het grote slotfeest met de uitreiking van De inktaap en de eerste juryrapporten online verschijnen, houden vurige juryleden zoals Stefan Gielen hun hart vast … en schrapen ze hun keel. Dimitri! Dimitri! Dimitri Verhulst! Ondertussen is Felix Van Groeningen met de verfilming van De helaasheid der dingen (2009) begonnen en is de filmwebsite al open … Ja, met Dimitri Verhulst heeft de Nederlandse taalkracht er een 10 bij, en het Vlaamse literatuurlandschap waarlijk kleur (én geur!!)! In Verhulst’s ‘taaluniversum’ is het heerlijk walken of zwalpen.
Rest nog het antwoord op de spannende vraag: wie voegt straks in de Wikipedia De inktaap toe aan het prijzenpalmares van Dimitri Verhulst? De auteur die in deze dagen van verwachting en prille lente vast door ‘zijn lochting’ loopt (herbekijk de uitzending of het taalfragment bij Pauw en Witteman), staat in die Wikipedia overigens al als ‘gedoodverfde winnaar’ geacteerd! 🙂
Wordt De inktaap 2008 een match België-Nederland-Suriname? Wait and see. Dimitri Verhulst speelt op eigen veld … (more…)
The Sausage Machine 
