Unexpected in a Wiki since Der Dieren Palleys (16e eeuw)

 Via Taalpost van 17 april [2009] ontdekte ik een prachtwiki van studenten oudere Nederlandse letterkunde van de Radboud Universiteit Nijmegen o.l.v. prof. dr. Johan Oosterman: Website over een zestiende-eeuwse dierenencyclopedie, in 1520 uitgegeven door de Antwerpse drukker Jan van Doesborg. Cool Region Arnhem Nijmegen brengt het definitelycoole nieuws over de ontsluiting 2.0 van een middeleeuws niet zo bekend boek. Ik citeer:

In 1520 verscheen Der Dieren Palleys, een Nederlandse bewerking van de Latijnse Hortus Sanitatis uit 1491. Deze laatmiddeleeuwse ‘literaire zoo’ is niet erg bekend, ook niet onder letterkundigen. Maar daarin komt verandering, want studenten Nederlands van de Radboud Universiteit Nijmegen werken aan een populairwetenschappelijke bloemlezing. En dat doen ze op ‘wiki-wijze’.

 Johan Oosterman, hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde aan de Radboud Universiteit, stelde Der Dieren Palleys centraal in een mastercollege dat draaide om de vraag: wat komt er kijken bij de uitgave van een middeleeuws boek voor een modern publiek? Een van de eerste dingen die moeten gebeuren, is: het transcriberen van zestiende-eeuwse letters naar hedendaagse letters. Dat deden de studenten via een wiki-pagina.

(Vetjes van TSM)

In English: Mediaeval Book Made Public in the ‘Wiki-Way’.

Als smaakmaker geef ik enkele gekopieerde fragmenten en afbeeldingen uit Der dieren palleys, de 16e-eeuwse dierenencyclopedie, van de wiki van de studenten van prof. dr. Johan Oosterman. Volgende passage koos ik uit Mens, de opener van het hoofstuk Landdieren. Heerlijk, toch, dat dit boek voor iedereen toegankelijk is geworden! Ik las al de lemma’s 1 Mens, 2 Lammeken en 44 Cocodrillus. Heel mooi! De lemma’s presenteren een mengeling van anatomische beschrijving, vindplaats, gedragsanalyse, medicinale toepassingen*, citaten uit andere oude werken, gastronomische bereidingen. (En ja, ik laat me weer eens gaan, zo mooi dat de uitgave is, zo gloeiend boeiend. Zo toegankelijk gemaakt! Met dank aan prof en studenten! [n.v.d.r. Ook Marie-José Klaver was enthousiast, merk ik vandaag, 16-08-2010.]

*Zoals uit Lammeken. Een bereiding tegen epilepsie (afbeelding verkleind voor TSM):

Auicenna

Dat bloet van eenen lam gemengelt
met wijn ende dan gedroncken ghenee
set die vallende siecte
¶ Dat rentsel van een lam geneest al
le fenijnighe beeten (Verderlezen: tegen nierstenen …)

Speciaal voor mijn kleinzoontjes kopieer ik de afbeelding van Cocodrillus:

Citaat geselecteerd uit Mens, … met een machtige beschrijving van het brein. Of moet ik beter zeggen: de geest, the mind, de ziel? Hullep, J/!

DIe mensce is
gescapen omte
besitten dat ewi
ge goet daerom
is die mensce
beter dan de bee-
sten die dat hooft hebben ter er
den want si anders niet en begee
ren dan aertsche dingen die tot
ten lychaem behoren als eeten/ drinc
ken/ slapen. Ende die mensche
draget dat hooft opwaert op
dat hi na dat opperste goet zijn
sinnen altijt hebben sal om dat
ghecrighen/ welcke sinnen zijn
al int hooft ghestelt. Ende der
sinnen sijn .x. Die eerste zijn die
v. binnenste sinnen. als Fanta-
sia die leghet vore bouen int
hooft Imaginatiua ende leget
beneden voren int hooft Cogi
tatiua leget midden bouen int
hooft Estimatiua leget mid-
del beneden int hooft. Memo
ria. leget achter int hooft. Ende
recht voren int hooft is een
plaetse daer wt comen die ander .v. ge-
meen sinnen. alsmen claerlijc sien mach
in dese figure Ende dye ghemeyn sinnen
die wten voorhoofte comen sijn dese.
Sien in die oghen. Ruecken in de na
se. Smaken in die tonghe. Horen in
die oren Gheuoelen ouer al dat lichaem

¶ Vanden dromen der menschen na
die natueren der complexien.

Als nv dye wtwendige sinnen gestopt
zijn door den slaep so crighen die menscen
somtijts veel dromen/ ende die dromen

|A4vb|

comen dicil wt dingen die de waken
de gheest nernstelijc ouerdacht heeft
want als die sinnen slapen dan ouer-
denct hi dicwil dat weder. ende dat hi be
gheerde/ oft daer hi na verlanget als hi
waket dat dunct he dat hi siet ofte
ghecriget. Ende oock comen die dromen
na die complexien der menschen
¶ Die melancolici seggen dat si somtijts
ghesien hebben vuyl dingen/ ende veruaer-
lijcke formen ende gedaentenisse der duue
len/ Ende dat comt alder meest als die hu
moren gheruert worden met medecij
nen ofte baden _ Den Colerijc droomt
van viere/ van orloge/ van doorslagen. etcetera

|B1ra|
¶ Den flegmatiken dromet meest dat si int
water zijn/ oft inden snee/ oft dat si honich
eeten/ ende so comet somtijts de suete fleg
ma druppen op haer tonghe.
¶ Den sanguinen dromet wt oueruloe
dicheyt des bloets van Aluen ofte cabou
terkens. Ende dye natuerlijcke meesters
segghen’dattet een voorbode is vander toe
comender passien gheheten Apoplexia.
daer om wert hem gheraden voor dat beste
dat si niet te veel eeten en sullen. ende absti
neren hem van vleesch eyeren en wijn de
al veel bloees ghenereren.
¶ Somtijts dromet den menigen in
ghelijkenisse als yemant in zijn bedde
pist ende ment op die strate staen. als den
kinder droomt dat si opter straten spe
len. ende dier gelijckeu. ¶ Somtijts ar
beyt die natuere inden slape om die nie
ren te purgeren/ so droomt hem van oncui
sheyt/ van cussen/ omhelsen/ van tasten
dat dicwil onbehoerlijcken is … (Meer)

Middeleeuws Nederlandstalig voer voor de wereld, ook voor docenten Nederlands en/of literatuur. En psychiaters. Meteen nog een modelvoorbeeld van samenwerken op een wiki.

In de serie #OP, gedateerd 14 mei 2009.